The Edge Adventures

Steenmannetjes, wat zijn het en waar dienen ze voor?

Iedereen die ooit in de bergen is geweest, kent ze wel: kleine torentjes van opgestapelde stenen die je her en der tegenkomt. Ik dacht altijd dat het een soort symboliek was om geluk af te dwingen. Als een soort Jenga: stort het torentje in als je er een steen oplegt, dan kun je maar beter maken dat je terug naar beneden gaat want bad luck is on his way!

Maar niets is minder waar, de steenmannetjes (of cairn in het Engels) hebben een hele andere betekenis. Van oorsprong zijn het simpelweg markeringspunten in onherbergzame gebieden. En dat geldt van IJsland tot Schotland en van Kroatië tot Ierland. De oude Grieken, de Ieren en de Portugezen gaven er wel een mystiek tintje aan.

Wiki: “In de Griekse mythologie worden cairns met Hermes geassocieerd. Volgens een legende werd Hermes door Hera voor het gerecht gedaagd, omdat hij haar favoriete dienaar Argus Panoptes had gedood. Alle andere goden dienden als jury en zij kregen stenen. Zij moesten de steen gooien en Hermes werd onder een stapel stenen bedolven.

In een Portugese legende wordt een cairn een moledro genoemd. De stenen zijn betoverde soldaten. Als een steen van de stapel wordt genomen en onder een kussen wordt gelegd, zal de volgende ochtend een soldaat verschijnen. Na een kort ogenblik zal de soldaat weer in een steen veranderen en op magische wijze terugkeren naar de stapel stenen.”

Bewegwijzering
Hoewel in veel bergachtige gebieden de bewegwijzering middels bordjes, paaltjes, geverfde vlaggen en meer van zulks prima zijn aangegeven, is deze oude manier toch niet helemaal nutteloos geworden. Want je kunt de paden nog zo goed bijhouden en markeren, de bergen zijn grillig en wanneer het weer omslaat en je weinig zicht meer heb, zijn dit rotsvaste bakens die je veilig terug kunnen leiden naar het dal of naar een veilige schuilplaats.

Wildgroei
Steenmannetjes zijn dus handig én leuk, maar toch is het eigenlijk niet de bedoeling dat je ze maakt. Sterker nog, op diverse plaatsen zoals Snowdonia in Wales, IJsland, op het Isle of Skye in Schotland en op Aruba is het inmiddels verboden. De reden is simpel. Door de wildgroei aan steenmannetjes die lukraak worden gebouwd door argeloze bergwandelaars, is het bij slecht zicht niet duidelijk meer welke route er gelopen moet worden.

De tweede reden is dat het rapen van stenen en bouwen van steenmannetjes een kleine aanslag op de lokale flora en fauna is. Onder de stenen leven veel dieren, insecten en plantjes en die natuurlijke habitat wordt verstoord als mensen stenen rapen.

Mallnitz
In het Duits worden de steenmannetjes Steinmännchen genoemd en Mallnitz heeft een heel Steinmännchendorf. In het Seebachtal kun je de Waldweg lopen en daar kom je op een gegeven moment een enorme massa stenen tegen. Het heeft niets van doen met bewegwijzering, maar een tof gezicht is het wel!